Holi Festival / ಬಣ್ಣದ ಹಬ್ಬ ಅಥವಾ ಓಕುಳಿ ಹಬ್ಬ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಸಡಗರ ಹಾಗೂ ಸಂಭ್ರಮದಿಂದ ಆಚರಿಸಲಾಗುವ ಹಬ್ಬಗಳಲ್ಲೊಂದು. ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಯುವ ಸಮುದಾಯದವರ ಬಲು ನೆಚ್ಚಿನ ಹಬ್ಬ ಈ ಬಣ್ಣದ ಹಬ್ಬ. ಅಷ್ಟಕ್ಕೂ ಪ್ರಪಂಚದಲ್ಲೇ ಭಾರತವು ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ಯುವ ಸಮುದಾಯ ಹೊಂದಿರುವ ಕಾರಣ ಹಾಗೂ ಯುವ ದೇಶ ಎಂಬ ಮನ್ನಣೆಗಳಿಸಿರುವ ಕಾರಣ ಈ ಹಬ್ಬಕ್ಕೆ ಇಲ್ಲಿ ವಿಶೇಷ ಕಳೆ ಬರುತ್ತದೆ.
ಮೊದ ಮೊದಲು ಭಾರತ ದೇಶವು ಇಂತಹ ಬಣ್ಣದ ಹಬ್ಬಕ್ಕೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿತ್ತು. ಆದರೆ ಕ್ರಮೇಣ ಕಾಲ ಕಳೆದಂತೆ ಭಾರತೀಯರು ಹೆಚ್ಚು ಹೆಚ್ಚು ವಿದೇಶಗಳಿಗೆ ತೆರಳಿ ಅಲ್ಲಿಯೇ ನೆಲೆಸಿ ಅಲ್ಲಿಯೂ ಈ ಹಬ್ಬದ ಉತ್ಸವವನ್ನು ನಿಧಾನವಾಗಿ ಪಸರಿಸಿದ ಕಾರಣ ಇಂದು ಜಗತ್ತಿನಾದ್ಯಂತ ಓಕುಳಿ ಹಬ್ಬ ಬಲು ಜನಪ್ರೀಯತೆ ಪಡೆದಿದೆ. ಇಂದು ಕೇವಲ ಭಾರತೀಯರಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ, ಪಾಶ್ಚಾತ್ಯರೂ ಸಹ ಈ ಒಂದು ಬಣ್ಣದ ಹಬ್ಬವನ್ನು ಅದಮ್ಯ ಉತ್ಸಾಹದಿಂದ ಆಚರಿಸುವುದನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು.
ಇನ್ನು, ನಮ್ಮ ಭರತ ದೇಶದಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಹಬ್ಬ ಹರಿದಿನಗಳಿರಲಿ ಅವುಗಳಿಗೆ ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ಹಿನ್ನೆಲೆಗಳಿವೆ, ದಂತಕಥೆಗಳಿವೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಗಮನಿಸಬಹುದು. ಅಂತೆಯೇ ಈ ಬಣ್ಣದ ಹಬ್ಬಕ್ಕೂ ಅದರದ್ದೆ ಆದ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಿದೆ. ಆದರೆ ಈ ದಂತಕಥೆಗಳು ದೇಶದ ಆಯಾ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಆಯಾ ದಂತಕಥೆಗಳಿಂದ ಗುರುತಿಸಿಕೊಂಡಿವೆ.
ಮೊದಲಿಗೆ ಉತ್ತರ ಭಾರತದ ಬಗ್ಗೆ ಗಮನಹರಿಸೋಣ. ಏಕೆಂದರೆ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತಕ್ಕೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ಉತ್ತರ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಹೋಳಿ ಹಬ್ಬವನ್ನು ಅತ್ಯಂತ ಸಡಗರದಿಂದ ಆಚರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಈ ಭಾಗಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಹೋಲಿಕಾಳ ಕಥೆ ಈ ಹಬ್ಬದೊಂದಿಗೆ ತಳುಕು ಹಾಕಿಕೊಂಡಿದೆ.
ಹೋಲಿಕಾ, ರಾಕ್ಷಸ ರಾಜನಾದ ಹಿರಣ್ಯಕಶ್ಯಪುವಿನ ಸಹೋದರಿಯಾದ ಇವಳು ಬೆಂಕಿಯು ಎಂದಿಗೂ ಆಕೆಯನ್ನು ಸುಡದಂತಹ ವರವನ್ನು ಪಡೆದಿದ್ದಳು. ಇತ್ತ ಹಿರಣ್ಯಕಶ್ಯಪು ತಪಸ್ಸು ಮಾಡಿ ವರ ಪಡೆದಿದ್ದ, ಅಷ್ಟಕ್ಕೂ ಅವನು ದೇವರು ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷನಾದಾಗ ಅಮರತ್ವದ ವರ ಕೇಳಿದ್ದ ಆದರೆ ಅದು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ ಎಂದು ಅರಿತಾಗ ಯೋಚನೆ ಮಾಡಿ ಹೀಗೆ ವರ ಕೇಳಿದ್ದ…..
ನನಗೆ ಯಾವ ಪ್ರಾಣಿ-ಪಕ್ಷಿಗಳಿಂದಾಗಲಿ, ಮನುಷ್ಯನಿಂದಾಗಲಿ, ಬೆಳಗ್ಗೆಯಾಗಲಿ, ರಾತ್ರಿಯಾಗಲಿ, ಮನೆಯೊಳಗಾಗಲಿ ಅಥವಾ ಮ್ನೆಯ ಹೊರಗಾಗಲಿ, ಆಕಾಶದಲ್ಲಾಗಲಿ ಅಥವಾ ನೀರಿನಲ್ಲಾಗಲಿ, ಯಾವ ಅಸ್ತ್ರದಿಂದಾಗಲಿ ಅಥವಾ ಶಸ್ತ್ರದಿಂದಾಗಲಿ ಎಂದಿಗೂ ಸಾವು ಸಂಭವಿಸಬಾರದೆಂದು ಕುತಂತ್ರ ಬುದ್ಧಿ ಉಪಯೋಗಿಸಿ ವರ ಪಡೆದು ತಾನು ಇನ್ನು ಎಂದಿಗೂ ಅಮರ ಎಂದು ಅಹಂಕಾರಿಯಾಗಿದ್ದ.
ಇನ್ನು ತನ್ನನು ಯಾವ ದೇವತೆಯೂ, ದೇವರು ಏನೂ ಮಾಡರು ಎಂದರಿತಿದ್ದ ಅವನು ಸಮಸ್ತ ಭೂಲೋಕವನ್ನು ತನ್ನ ವಶಕ್ಕೆ ಪಡೆದು ಅದರಲ್ಲಿನ ಜನರಿಗೆಲ್ಲ ದೇವರ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಹರಿಯ ಸ್ತುತಿ ಬದಿಗಿಟ್ಟು ತನ್ನನ್ನೆ ಆರಾಧಿಸಬೇಕೆಂದು ಪೀಡಿಸತೊಡಗಿದ. ಮಾತು ಕೇಳದವರನ್ನು ಹತ್ಯೆ ಮಾಡಿದ.
ಆದರೆ ಅವನ ಸ್ವಂತ ಮಗನಾಗಿದ್ದ ಪ್ರಹ್ಲಾದ ಅದಮ್ಯ ಹರಿಭಕ್ತನಾಗಿದ್ದ. ಸದಾ ಹರಿಸ್ತುತಿಯಲ್ಲೇ ಕಾಲ ಕಳೆಯುತ್ತಿದ್ದ. ಇದನ್ನು ಸಹಿಸದ ತಂದೆ ಅವನಿಗೆ ಹಲವು ಬಾರಿ ಎಚ್ಚರಿಕೆ ನೀಡಿದರೂ ಅವನ ಮಣಿಯಲಿಲ್ಲವಾದಾಗ ಅವನನ್ನು ಹಲವು ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಕೊಲ್ಲಲು ಆದೇಶಿಸಿದ. ಆದರೆ ಪ್ರತಿ ಬಾರಿ ಹರಿಯ ಪವಾಡದಿಂದ ಪ್ರಹ್ಲಾದ ಬದುಕುತ್ತಲೇ ಇದ್ದ.
ತನ್ನ ಕೈಯಿಂದ ಸ್ವತಃ ಹತ್ಯೆ ಮಾಡಲು ಬಯಸದ ಹಿರಣ್ಯಕಶ್ಯಪುವಿಗೆ ಮಗನನ್ನು ಅವನ ಹರಿಭಕ್ತಿಗಾಗಿ ಹೇಗಾದರೂ ಹತ್ಯೆ ಮಾಡಬೇಕೆಂದು ಚಿಂತಿಸುತ್ತಿದ್ದಾಗ ಹೋಲಿಕಾ ಬಂದು ಆ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ತಾನು ನೆರವೇರಿಸುವುದಾಗಿ ಅಣ್ಣನಿಗೆ ಹೇಳುತ್ತಾಳೆ.
ಅವಳಿಗೆ ಬೆಂಕಿ ಏನೂ ಮಾಡದ ಕಾರಣ ಅಣ್ಣನು ಇದಕ್ಕೆ ಒಪ್ಪುತ್ತಾನೆ. ಅದರಂತೆ ಕಟ್ಟಿಗೆಗಳ ರಾಶಿ ಹಾಕಿ ಅದರ ಮೇಲೆ ಕುಳಿತುಕೊಳ್ಳಲು ಮಣೆಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಮಾಡಿ ಆ ಮಣೆಯ ಮೇಲೆ ಹೋಲಿಕಾ ತನ್ನ ಅಣ್ಣನ ಪ್ರಹ್ಲಾದನನ್ನು ತೊಡೆಯ ಮೇಲೆ ಕೂರಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾಳೆ. ಬೆಂಕಿ ಹಚ್ಚಿದಾಗ ಪ್ರಹ್ಲಾದ ನಿರ್ಭೀತಿಯಿಂದ ಹರಿನಾಮವನ್ನೆ ಜಪಿಸುತ್ತಿರುತ್ತಾನೆ.
ಹೀಗಿರುವಾಗ ಬೆಂಕಿ ಎಲ್ಲೆಡೆ ಆವರಿಸಿ ಹೋಲಿಕಾಳಿಗೆ ಸಿಕ್ಕ ವರವೇ ನಷ್ಟವಾಗಿ ಅವಳೇ ಆ ಬೆಂಕಿಯಲ್ಲಿ ದಹಿಸಲ್ಪಡುತ್ತಾಳೆ, ಆದರೆ ಪ್ರಹ್ಲಾದನಿಗೆ ಒಂದು ಚಿಕ್ಕ ಸುಟ್ಟ ಗಾಯವೂ ಆಗುವುದಿಲ್ಲ. ಇದೇ ಮುಂದೆ ಪ್ರತಿತಿಯಾಗಿ ಹೋಲಿ ದಹನ ಎಂದು ಕರೆಸಿಕೊಂಡಿರುವುದಾಗಿ ದಂತಕಥೆಯಿಂದ ತಿಳಿದುಬರುತ್ತದೆ.
ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತ: ಇನ್ನು ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಇನ್ನೊಂದು ದಂತಕಥೆ ಪ್ರಚಲಿತದಲ್ಲಿದೆ. ಆ ಪ್ರಕಾರ, ಒಮ್ಮೆ ಪಾರ್ವತಿಗೆ ಶಿವನೊಡನೆ ಸಮಯ ಕಳೆಯಬೇಕೆನಿಸಿದ್ದಾಗ ಶಿವನು ಮಾತ್ರ ಧ್ಯಾನಾವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿರುತ್ತಾನೆ. ಏನೂ ಮಾಡಿದರೂ ಶಿವನಿಗೆ ಎಚ್ಚರವೇ ಆಗುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಕೊನೆಗೆ ಹೇಗಾದರೂ ಮಾಡಿ ಶಿವನಲ್ಲಿ ಮೋಹಿಸುವ ಭಾವ ತುಂಬಿಸಿ ಎಚ್ಚರಿಸಬೇಕೆಂದು ಬಯಸಿದ ಪಾರ್ವತಿ ಆ ಕೆಲಸ ಮಾಡಲು ಪ್ರೀತಿಯ ರಸ ಉಕ್ಕಿಸುವ ರಾಜನಾದ ಕಾಮದೇವನಿಗೆ ಜವಾಬ್ದಾರಿ ನೀಡುತ್ತಾಳೆ.
ಮೊದ ಮೊದಲು ಆತಂಕ ಪಟ್ಟ ಕಾಮದೇವ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಪಾರ್ವತಿ ದೇವಿಯೇ ಹೇಳಿರುವುದರಿಂದ ಅದಕ್ಕೊಪ್ಪಿ ತನ್ನ ಕಾಮಬಾಣವನ್ನು ಶಿವನ ಮೇಲೆ ಪ್ರಯೋಗಿಸುತ್ತಾನೆ. ಇದರಿಂದ ಧ್ಯಾನಭಂಗಗೊಂಡು ಎಚ್ಚರನಾದ ಶಿವನು ಕೋಪದಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಮೂರನೇಯ ಕಣ್ಣನ್ನು ತೆರೆಯುವ ಮೂಲಕ ಕಾಮದೇವನನ್ನು ದಹನ ಮಾಡುತ್ತಾನೆ.
ಕಾಮದೇವನ ಹೆಂಡತಿಯಾದ ರತಿಯು ತುಂಬ ದುಖಿತಳಾಗಿ ಶಿವನ ಕ್ಷಮೆ ಕೇಳಿ ೪೦ ದಿನಗಳ ಕಾಲ ಅವಿರತ ಶಿವನ ಧ್ಯಾನ ಹಾಗೂ ಸ್ತುತಿ ಮಾಡುತ್ತಾಳೆ. ರತಿಯ ೪೦ ದಿನಗಳ ತಪಸ್ಸು ಪ್ರಾರಂಭವಾಗಿದ್ದು ಬಸಂತ ಪಂಚಮಿಯಂದು. ಅಲ್ಲಿಂದ ೪೦ನೇ ದಿನಕ್ಕೆ ಶಿವನ ಕೋಪ ತಣ್ಣಗಾಗಿ ಕೊನೆಗೆ ಅವನು ಮತ್ತೆ ಕಾಮದೇವನನ್ನು ಜೀವಂತಗೊಳಿಸುತ್ತಾನೆ.
ಹೀಗೆ ಕಾಮದಹನವೇ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಅದರಲ್ಲೂ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಕರ್ನಾಟದಲ್ಲಿ ನೋಡುವುದಾದರೆ ಉತ್ತರ ಕರ್ನಾಟಕದ ಹೆಚ್ಚಿನ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. ಬಣ್ಣದ ಹಿಂದಿನ ದಿನದಂದು ಯುವಕರ ಗುಂಪುಗಳು ಕಟ್ಟಿಗೆಗಳನ್ನೆಲ್ಲ ಸೇರಿಸಿ ಕಾಮದಹನ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ಅದಕ್ಕೂ ಮುಂಚೆ ಹೆಣ್ಣು ಮಕ್ಕಳು ಹೋಳಿಗೆಯನ್ನು ಮಾಡಿ ಕಾಮನಿಗೆ ನೈವೇದ್ಯ ತೋರಿಸಿ ಕಾಮದಹಿಸುವ ಜಾಗದ ಸುತ್ತ ಐದು ಪ್ರದಕ್ಷಿಣೆ ಹಾಕುತ್ತಾರೆ. ನಂತರ ಅಗ್ನಿ ಸ್ಪರ್ಶ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಕೆಲವೆಡೆ ಈ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಲಬೋ ಲಬೋ ಎಂದು ಬಾಯಿ ಬಡಿದುಕೊಳ್ಳುವ ಸಂಪ್ರದಾಯವೂ ಇದೆ. ಹೀಗೆ ರಾತ್ರಿ ಕಾಮದಹನವಾದ ನಂತರ ಮರುದಿನ ಬೆಳಗ್ಗೆ ಬಣ್ಣ ಆಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇನ್ನು ಈ ಮೊದಲೆ ತಿಳಿಸಿದಂತೆ ರತಿ ದೇವಿಯ ೪೦ ದಿನಗಳ ತಪಸ್ಸು ಮುಗಿಯುವ ದಿನಾಂಕವು ಕಾಮದಹನದ ನಂತರದ ಐದನೇ ದಿನದಂದು ಬರುತ್ತದೆ ಎಂದು ನಂಬಲಾಗಿದ್ದು ಅಂದು ರಂಗಪಂಚಮಿ ಎಂದು ಆಚರಿಸಿ ಬಣ್ಣ ಆಡುವ ಪ್ರತೀತಿಯೂ ಈ ಉತ್ತರ ಕರ್ನಾಟಕದ ಹಲವು ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿದೆ. ಇದು ಮತ್ತೆ ಕಾಮನ ಜನನ ಎಂಬ ಸಂಭ್ರಮಿಸುತ್ತ ಬಣ್ಣವಾಡುವ ನಂಬಿಕೆಯೊಂದಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಇನ್ನೊಂದು ದಂತಕಥೆಯ ಪ್ರಕಾರ, ಮಥುರಾದಲ್ಲಿ ಕೃಷ್ಣನಿಗೆ ರಾಧೆಯ ಸ್ನೇಹ ಬೇಕಾಗಿದ್ದರಿಂದ, ಆದರೆ ರಾಧೆಯು ಹಾಲಿನಂತೆ ಬೆಳ್ಳಗಿದ್ದು ತಾನು ಕಪ್ಪು ಬಣ್ಣ ಹೊಂದಿರುವುದರಿಂದ ಕೃಷ್ಣ ರಾಧೆಗೆ ತಾನೆಂದರೆ ಇಷ್ಟಾನಾ ಎಂದು ತನ್ನ ತಾಯಿಯೊಂದಿಗೆ ಯಾವಾಗಲೂ ಕೇಳುತ್ತಿರುತ್ತಾನೆ. ಅದಕ್ಕೊಮ್ಮೆ ಕೃಷ್ಣನ ತಾಯಿ ಯಶೋಧೆಯು ಕೃಷ್ಣನಿಗೆ ರಾಧೆಯ ಬಳಿ ಹೋಗಿ ಅವಳಿಗೆ ಯಾವ ಬಣ್ಣ ಇಷ್ಟ ಅದನ್ನು ನಿನಗೆ ಹೆಚ್ಚು ಎಂದು ಹೇಳಿ ಕಳುಹಿಸಿದಾಗ ಕೃಷ್ಣ ಹಾಗೆಯೇ ಮಾಡುತ್ತಾನೆ. ರಾಧೆಯು ಕೃಷ್ಣನ ಮೊಗಕ್ಕೆ ಸಂತಸದಿಂದ ಬಣ್ಣ ಹಚ್ಚಿದಾಗ ಅವರು ಜೋಡಿಯಾಗುತ್ತಾರೆ. ಹೀಗೆ ಬಣ್ಣದಾಟ ಪ್ರಚಲಿತಕ್ಕೆ ಬಂತೆಂಬ ಪ್ರತೀತಿಯೂ ಇದೆ.
ಒಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಕಥೆಗಳು ಏನೇ ಇರಲಿ, ಈ ಒಂದು ಉತ್ಸವವು ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬರೂ ತಮ್ಮ ತಮ್ಮ ಜಾತಿ, ಕುಲ, ಮೇಲು, ಕೀಳು ಮರೆತು ಒಟ್ಟಾಗಿ ಬೆರೆತು ಸಂಭ್ರಮಿಸುವ ಚಟುವಟಿಕೆಗೆ ಪ್ರಜ್ವಲ ಉದಾಹರಣೆಯಾಗಿದೆ. ಭಾರತದಲ್ಲಿ ವೈವಿಧ್ಯತೆಯಲ್ಲೂ ಏಕತೆ ಇದೆ ಎಂಬುದಕ್ಕೆ ಇದು ಸಹ ಒಂದು ಉದಾಹರಣೆಯಲ್ಲವೆ….?